H υπόθεση της Γλυφοσάτης, γνωστής με διάφορα εμπορικά ονόματα, κυριότερο από τα οποία το ROUNDUP της Monsanto, είχε αξιοσημείωτες εξελίξεις στη διάρκεια του 2016, διότι μια έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού για τον Καρκίνο ενίσχυε τη θέση της ύπαρξης πιθανής καρκινογόνου δράσης του ζιζανιοκτόνου αυτού (http://monographs.iarc.fr/ENG/Monographs/vol112/).
Έτσι, μετά από εκστρατεία υπογραφών που έφτασαν τα 2 εκατομμύρια, το Ευρωκοινοβούλιο εξέδωσε τον Απρίλιο ψήφισμα, με το οποίο ζήτησε να τεθούν περιορισμοί στη χρήση του. H αίτηση της Monsanto για 15ετή (ή τουλάχιστον 9ετή) ανανέωση της άδειας κυκλοφορίας του ζιζανιοκτόνου αυτού στην ΕΕ συνάντησε αντιδράσεις. Στα τέλη Μαΐου στις συναντήσεις των εκπροσώπων των κυβερνήσεων των 28 Κρατών – Μελών στο πλαίσιο της Standing Committee on Plants, Animals, Food and Feed δεν επιτεύχθηκε η αυξημένη πλειοψηφία, που απαιτείται για να δοθεί και πάλι, όπως ζητάει η εταιρία, μακροχρόνια άδεια για την κυκλοφορία του ζιζανιοκτόνου σχεδόν χωρίς περιορισμούς. Στην Κομισιόν γίνεται συζήτηση για «τεχνική επέκταση» της άδειας χρήσης για 1,5-2 χρόνια.
Στις εν λόγω συνεδριάσεις μόνη χώρα που καταψήφισε την επέκταση ήταν η Μάλτα, η Ελλάδα συντάχθηκε με Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Πορτογαλία, Ιταλία και Λουξεμβούργο, με τις αποχές να συμπληρώνουν το 47,01% των ψήφων, οπότε οι 20 χώρες που υπερψήφισαν δεν πέτυχαν το απαιτούμενο 55% ψήφων και 65% πληθυσμού. Στις 29 Ιουνίου 2016 η Κομισιόν αποφάσισε την 18μηνη επέκταση της άδειας της γλυφοσάτης μέχρις ότου η ECHA (Ευρωπαϊκή Χημική Υπηρεσία), που εδρεύει στο Ελσίνκι καταλήξει στη δική της αξιολόγηση της ουσίας αυτής με βάση όλα τα υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα.
Στις 11 Ιουλίου οι εκπρόσωποι των κρατών μελών υποστήριξαν (με τη λεγόμενη ποιοτική πλειοψηφία) πρόταση της Κομισιόν για ΘΕΣΗ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΩΝ στη χρήση της γλυφοσάτης, μεταξύ των οποίων η απαγόρευση μιας ενισχυτικής της δράσης της ουσίας που ονομάζεται POE – TALLOWAMINE. Αυτό συνεπάγεται υποχρέωση των κρατών μελών να αλλάξουν την εσωτερική σχετική τους νομοθεσία, ώστε οι κυκλοφορούσες στην αγορά τους συσκευασίες με ζιζανιοκτόνα με βασική ουσία την γλυφοσάτη να μην περιέχουν POE – TALLOWAMINE. Οι άλλοι περιορισμοί είναι η ελαχιστοποίηση της χρήσης σε δημόσια πάρκα, παιδικές χαρές και κήπους καθώς και η χρήση του πριν τη συγκομιδή (http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-16-2012_el.htm).
Κάποιες εκτιμήσεις φέρουν την όλη αυτή πίεση επί του ζιζανιοκτόνου να προκάλεσε φόβους σε βρετανούς αγρότες, που τους ώθησαν σε ψήφο υπέρ του Brexit.
Με βάση τα παραπάνω, και εν αναμονή της αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Χημικής Υπηρεσίας, το θέμα παραμένει ως επίμαχο, δεδομένου ότι το 18μηνο είναι μικρό σχετικά διάστημα. To Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επομένως είναι σκόπιμο να είναι σε ετοιμότητα, για να παραμείνει η Ελλάδα ανάμεσα στις χώρες που εξέφρασαν, έστω δια της αποχής, σοβαρή ανησυχία για τις επιπτώσεις της γλυφοσάτης στη δημόσια υγεία.
Παράλληλα είναι σκόπιμο να προτείνει αναβάθμιση των ερευνητικών προγραμμάτων σε ό,τι αφορά στην επίπτωση αυτού και των άλλων ισχυρών ζιζανιοκτόνων στην ίδια τη γεωργική παραγωγή, στο αγροτικό οικοσύστημα, στη διαδραστική σχέση αγροτικά αξιοποιημένης γης και φυσικών οικοσυστημάτων.
Συνοπτικά οι βασικές αρνητικές επιπτώσεις είναι η δραματική μείωση της βιοποικιλότητας των μονοετών φυτών, που συμβιώνουν με τις καλλιέργειες, αλλά και η ανάπτυξη των ανθεκτικών ζιζανίων, π.χ. στους ελληνικούς ελαιώνες το λεγόμενο «κυπαρισσάκι», που δύσκολα εξοντώνεται από τη γλυφοσάτη, καταλαμβάνοντας στη συνέχεια τον κενό χώρο που αφήνουν τα άλλα και δημιουργώντας έτσι νέο πρόβλημα ανταγωνισμού με την καλλιέργεια, δυσκολότερο και ακριβότερο για τον καλλιεργητή από το αρχικό.
Ένας ακόμη στόχος για το ΥΠΑΑΤ είναι η υποστήριξη, εκπαίδευση, ενθάρρυνση των αγροτών να επιστρέψουν στις μηχανικές μεθόδους καταπολέμησης των ζιζανίων, στο μέτρο που αυστηρότεροι περιορισμοί – ή και απαγόρευση – προκύψουν σε 1-2 χρόνια. Το πρόβλημα εδώ έγκειται στο να πειστούν οι αγρότες ότι τα παραπάνω έξοδα για μεροκάματα, που απαιτούν οι μηχανικές μέθοδοι, θα αντισταθμιστούν από καλύτερες τιμές.
Γ. Κανέλλης