Σε αυτά τα πλαίσια θα προσπαθήσει να κινηθεί αυτή η εισήγηση, έτσι ώστε πέρα από την γνώση και πληροφορία να μπορεί να δώσει ερεθίσματα για έναν γόνιμο προβληματισμό και προοπτική.
Ο κεντρικός στόχος που εδώ και 20 χρόνια υπηρετεί η Οικολογική Κίνηση Πάτρας είναι η ανάδειξη και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων μέσα από την ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των πολιτών που τα υφίστανται.
Ένας δεύτερος εξ ίσου σημαντικός στόχος είναι η προώθηση θέσεων, προτάσεων και στρατηγικών που θα ανατρέπουν κατεστημένες αντιλήψεις και πρακτικές, προωθώντας την βιώσιμη ανάπτυξη σε όλες της τις εκφάνσεις.
Οι παραπάνω στόχοι είναι ενταγμένοι στις αρχές της πολιτικής οικολογίας που σημαίνει μια ολιστική αντίληψη για του περιβάλλον στην φυσική, ανθρωπογενή και κοινωνική του διάσταση.
Οι αρχές στις οποίες στηρίχθηκε η δράση μας ήταν:
– η αντικειμενική καταγραφή των ζητημάτων και η κατά το δυνατόν τεκμηριωμένη προβολή των απόψεων μας στους αρμόδιους φορείς και στην κοινωνία
– η άρνηση σε κάθε μορφή κομματικής εξάρτησης που βέβαια δεν συνεπάγεται απολιτική δράση, αφού όταν δεν αρκούμαστε στην απλή καταγραφή, αλλά διερευνούμε και αναδεικνύουμε τα αίτια και τις πρακτικές που τα γεννούν και τα αναπαράγουν, στην ουσία λειτουργούμε πολιτικά.
– Η διάχυση της βασικής οικολογικής αρχής «Σκέψου Γενικά, Δράσε Τοπικά» που συμβάλει στην σύνδεση και αλληλεξάρτηση εν τέλει της καθημερινότητας με τα παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα και εξελίξεις.
Η ΟΙΚΙΠΑ ιδρύθηκε το 1986, όταν με αφορμή το πυρηνικό ατύχημα στο Τσέρνομπιλ, μια μικρή ομάδα πολιτών διοργανώσαμε την πρώτη μας εκδήλωση στο Δημοτικό Θέατρο της Πάτρας. Η αθρόα συμμετοχή και το ενδιαφέρον του κόσμου, μας οδήγησε στην απόφαση να οργανωθούμε για μια μόνιμη παρέμβαση στα τοπικά δρώμενα, σε ότι αφορά το περιβάλλον. Τα πρώτα χρόνια λειτουργίας μας τα έχουμε αποκαλέσει πέτρινα χρόνια, αφού στην πόλη μέχρι τότε, απουσίαζε ένας συγκροτημένος οικολογικός λόγος στα πλαίσια που προαναφέραμε. Η αντιμετώπιση που είχαμε από φορείς της πόλης και κάποιους επώνυμους, χαρακτηριζόταν από καχυποψία και σε ορισμένες περιπτώσεις από ειρωνεία και απόρριψη, αφού δεν ήμασταν αναγνωρίσιμοι και οι προθέσεις μας εύκολα αμφισβητούνταν. Σιγά αλλά σταθερά κατοχυρώσαμε στην συνέχεια την παρουσία μας, μέσα από δράσεις και παρεμβάσεις στην βάση των αρχών και στόχων που διατυπώσαμε στην αρχή. Καταλυτικό ρόλο στην προώθηση των θέσεων μας , απετέλεσε η έκδοση -πέντε χρόνια μετά από την ίδρυση μας- της μηνιαίας οικολογικής μας εφημερίδας «ΕΝ ΑΙΘΡΙΑ», ένα έντυπο που με μια κυκλοφορία 1500 φύλλων όχι μόνο στην πόλη αλλά και ευρύτερα στον ελλαδικό χώρο και στο εξωτερικό, θεωρούμε ότι συνέβαλε και συμβάλλει ουσιαστικά στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Ας δούμε τώρα ενδεικτικά κάποιες από τις βασικές παρεμβάσεις μας και τα όποια αποτελέσματα είχαν.
Σε ότι αφορά το φυσικό περιβάλλον , το πρώτο μας μέλημα ήταν η προστασία του αστικού και περιαστικού πρασίνου αλλά και των οικοσυστημάτων στην ευρύτερη περιοχή. Το Δασύλλιο, το Έλος της Αγιάς το Παναχαϊκό και το δάσος της Στροφιλιάς ήταν εκείνη την εποχή στο έλεος των καταπατητών που ασύδοτα τα υποβάθμιζαν αφού απουσίαζε οποιαδήποτε πρωτοβουλία από τους αρμόδιους φορείς. Με απανωτά δημοσιεύματα , δελτία τύπου και κινητοποιήσεις καταφέραμε να τα αναδείξουμε και να αναγκάσουμε τις αρχές να πάρουν κάποια στοιχειώδη μέτρα. Σε αρκετές περιπτώσεις ακολουθήσαμε την δικαστική οδό, φτάνοντας μέχρι και το Συμβούλιο της Επικρατείας. Τα προβλήματα βέβαια δεν λύθηκαν αφού και σήμερα είναι υπαρκτά, εκτιμούμε όμως ότι σε έναν βαθμό τα περιορίσαμε.
Αξίζει εδώ να αναφέρουμε και μια σημαντική μας επιτυχία. Αποτρέψαμε την δημιουργία τότε του «Ιατρικού Χωριού» στα Μαύρα Βουνά στο προστατευόμενο υγρότοπο της Στροφιλιάς, αναδεικνύοντας τα σχέδια οικοπεδοποίησης τους από την «ΕΝ ΑΙΘΡΙΑ» και πετυχαίνοντας τελικά να κινητοποιήσουμε τους φορείς της πόλης.
Σχετικά με την ποιότητα ζωής στην πόλη και το ανθρωπογενές περιβάλλον, οι πρώτες μας παρεμβάσεις ήταν για το ( άθλιο τότε) νερό της Πάτρας, τον ανύπαρκτο βιολογικό καθαρισμό, την ατμοσφαιρική ρύπανση στο κέντρο της πόλης , το κυκλοφοριακό, τους ελάχιστους ελεύθερους χώρους και για την απουσία στην πόλη προγραμμάτων ανακύκλωσης. Συμβάλλαμε εκτιμούμε στην επίλυση κάποιων από αυτά όπως η ύδρευση ο βιολογικός και η ανακύκλωση παρ όλο που τα τελευταία λειτουργούν προβληματικά μέχρι σήμερα., ενώ τα υπόλοιπα συνεχίζουν δυστυχώς να υποβαθμίζουν την ζωή μας.
Πρέπει εδώ να σταθούμε και σε μια σημαντική μας αποτυχία. Δεν καταφέραμε τελικά να αποτρέψουμε την σαλαμοποίηση και υποβάθμιση του πιο μεγάλου αστικού πνεύμονα της πόλης, και εδώ αναφέρομαι στο Πάρκο του Σκαγιοπουλείου. Τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα από την μια και η απουσία συμπαράταξης των φορέων της πόλης παρά τις προσπάθειες μας, οδήγησαν στην συρρίκνωση του χώρου και στην σημερινή του ουσιαστική αχρησία αφού σήμερα λειτουργεί υποβαθμισμένος με ωράριο δημόσιας υπηρεσίας!
Σε ότι αφορά το κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον, σημαντική ήταν η συμβολή της ΟΙΚΙΠΑ στην δημιουργία Συντονιστικού που για πρώτη φορά πριν από μερικά χρόνια , ασχολήθηκε με την αντιμετώπιση του προβλήματος των κούρδων προσφύγων, στην κατεύθυνση μιας στοιχειώδους φροντίδας και περίθαλψης. Διαχρονικοί ήταν και είναι οι αγώνες μας μαζί με άλλους συλλόγους κατά της λειτουργίας τσίρκο με ζώα, μιας βάναυσης παράστασης που προσβάλει το ήθος και τον πολιτισμό μας. Καταφέραμε για το θέμα αυτό να αποσπάσουμε ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, και παρ όλο που αυτή δεν υλοποιήθηκε στην συνέχεια με ευθύνες της Δημοτικής Αρχής, έχουμε δημιουργήσει ένα αποτρεπτικό κλίμα στην πόλη για την συγκεκριμένη δραστηριότητα. Παρεμβήκαμε επίσης στον θεσμό του Πατρινού καρναβαλιού, είτε συνδιοργανώνοντας με τον Δήμο καμπάνιες κατά της χρήσης σπρέι και καπνογόνων, είτε συμμετέχοντας με γκρουπ, σατιρίζοντας και προβάλλοντας οικολογικά ζητήματα.
Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι η ΟΙΚΙΠΑ συμμετέχει εδώ και μερικούς μήνες στον Σύνδεσμο Περιβαλλοντικών Οργανώσεων της Ευρύτερης περιοχής, που με συλλογικό τρόπο αγωνίζεται για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Να ενημερώσουμε επίσης ότι συμμετέχουμε και στο Πανελλήνιο Δίκτυο Περιβαλλοντικών Οργανώσεων, ΠΑΝΔΟΙΚΟ, και έχουμε συμμετάσχει σαν εκπρόσωποι του, στην γενική συνέλευση του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος, που είναι ο Σύνδεσμος των μη κυβερνητικών οργανώσεων της Ευρώπης
Κλείνοντας αυτό τον απολογισμό θα πρέπει να αναφέρουμε τις δράσεις που κάναμε στην κατεύθυνση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των μαθητών της περιοχής μας. Σε συνεργασία με τα γραφεία περιβαλλοντικής εκπαίδευσης πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας, έχουμε οργανώσει σειρά εκδηλώσεων οικολογικού περιεχομένου, επισκεπτόμαστε τα σχολεία παρουσιάζοντας οπτικοακουστικό υλικό, και δεχόμαστε πολλές επισκέψεις από εκπαιδευτικούς και περιβαλλοντικές ομάδες για ενημέρωση και στήριξη των περιβαλλοντικών τους προγραμμάτων.
Φίλες και φίλοι,
Μέσα από αυτή την πολύχρονη παρουσία και δράση, καταλήγουμε σήμερα στις παρακάτω διαπιστώσεις:
- Η πόλη μας , παρ όλο τον μεγαλεπήβολο τίτλο της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας» μαστίζεται από ένα πλήθος προβλημάτων που υποβαθμίζουν δραματικά την ποιότητα της ζωής μας. Οι ελάχιστοι ελεύθεροι χώροι και χώροι πρασίνου, το κυκλοφοριακό και η ατμοσφαιρική ρύπανση, ο ουσιαστικός αποκλεισμός του αστικού κέντρου αλλά και του μεγαλύτερου μέρους της παραλιακής ζώνης σε πεζούς και ποδηλάτες, είναι μερικά μόνο από αυτά, στα οποία πρέπει επίσης να προστεθούν η προβληματική διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων καθώς και η υπολειτουργία του προγράμματος ανακύκλωσης. Σοβαρά προβλήματα υπάρχουν ακόμα και στην ευρύτερη περιοχή του Νομού, κυρίως στο επίπεδο προστασίας και διαχείρισης των φυσικών οικοσυστημάτων
- Την βασική ευθύνη για τα παραπάνω έχουν βεβαίως τα θεσμοθετημένα όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης –Δήμος και Νομαρχία – που με κοντόφθαλμες διαχειριστικές πρακτικές , δεν τα αντιμετώπισαν έγκαιρα με αποτέλεσμα τα προβλήματα αυτά να διογκώνονται και να αναπαράγονται. Απουσιάζει εκτιμούμε ένας μακρόχρονος σχεδιασμός και το όραμα για μια βιώσιμη πόλη, για μια βιώσιμη περιοχή.
- Υπάρχει ακόμα μια σειρά σοβαρών προβλημάτων που σχετίζονται με την παγκοσμιοποιημένη μορφή του σημερινού μοντέλου ανάπτυξης. Η υπερκατανάλωση και τα αδιέξοδα της, η εξάντληση των διαθέσιμων φυσικών πόρων και η αλλαγή του κλίματος σχετίζονται ασφαλώς με την συρρίκνωση των ατομικών ελευθεριών , την περιθωριοποίηση και παθητικοποίηση των πολιτών, τα αδιέξοδα σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο.
Αγαπητοί φίλοι,
Πρέπει να αντιδράσουμε και να αντιδράσουμε ΤΩΡΑ.
– Να αρνηθούμε την λογική του αυτονόητου και προδιαγεγραμμένου
– Να αντισταθούμε στον εφησυχασμό, στο βόλεμα και στην αλλοτρίωση
– Να αλλάξουμε ότι μας πληγώνει, μας προσβάλει, μας υποβαθμίζει
– Να ανατρέψουμε κατεστημένες λογικές και πρακτικές της κάθε μορφής εξουσίας, επιβάλλοντας την δική μας αντίληψη και προοπτική στην εξέλιξη των πραγμάτων
Για να γίνουν βέβαια τα παραπάνω, πρέπει να βγούμε επί τέλους από το καβούκι μας και να συνειδητοποιήσουμε ότι μόνο με ισχυρά μαζικά κινήματα πολιτών μπορούμε να επηρεάσουμε τις τοπικές αλλά και γενικότερες εξελίξεις. Η προστασία του περιβάλλοντος και ο αγώνας για καλύτερη ποιότητα ζωής δεν μπορεί να είναι υπόθεση κάποιων λίγων οικολόγων που απλά τους συμπαραστεκόμαστε. Έχουμε όλοι συνευθύνη απέναντι στα παιδιά μας και στις επόμενες γενιές. Συστράτευση λοιπόν και ενεργοποίηση όλων μας, για να αλλάξουμε την πόλη μας , την ζωή μας, τον κόσμο.
Γιώργος Βασιλακόπουλος