ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
Η μελέτη και προστασία των σπάνιων και ενδημικών φυτών του γένους Centaurea (κοινώς κενταύριες) της δυτικής Ελλάδας είναι το αντικείμενο της δράσης που υλοποιεί η ΟΙΚΙΠΑ με χρηματοδότηση από το «ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ» σε συνεργασία με το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου 2025 και θα ολοκληρωθεί σε 18 μήνες. Σκοπός του έργου είναι η συμβολή στην εντός- και εκτός- τόπου διατήρηση της βιοποικιλότητας της Ελληνικής χλωρίδας με έμφαση στην μελέτη και προστασία των απειλούμενων, σπάνιων και ενδημικών κενταυριών κοινοτικού και εθνικού ενδιαφέροντος που εξαπλώνονται στην Δυτική Ελλάδα με δράσεις συνέργειας πολιτών και επιστημόνων.
Η ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερο πλούτο φυτικών ειδών και υψηλό ποσοστό ενδημισμού. Εντούτοις οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και οι αλλαγές των χρήσεων γης απειλούν την βιοποικιλότητα της χώρας μας και έχουν οδηγήσει στο χείλος της εξαφάνισης σημαντικό αριθμό φυτικών ειδών.
Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η αξιολόγηση του μεγαλύτερου ποσοστού της Ελληνικής χλωρίδας με την χρηματοδότηση του ΟΦΥΠΕΚΑ και την στήριξη της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας. Ανάμεσα στα 1093 γένη της Ελληνικής χλωρίδας, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γένος Centaurea, το οποίο είναι το πλουσιότερο γένος σε αριθμό ειδών συνολικά και σε αριθμό ενδημικών ειδών.
Περιλαμβάνει περίπου 116 είδη εκ των οποίων περίπου το 50% είναι ενδημικά της Ελλάδας. Επιπλέον, σημαντικός αριθμός ειδών και υποειδών Centaurea βρίσκονται σε απειλή ή/και σε καθεστώς προστασίας. Εντούτοις, για αρκετά από αυτά η γνώση της κατάστασής τους είναι ελλιπής ενώ η ανάγκη για την μελέτη τους άμεση.
ΟΙ ΚΕΝΤΑΥΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Tο γένος Centaurea περιλαμβάνει φυτά (κοινώς ονομαζόμενα κενταύριες) με ποικίλες θεραπευτικές ιδιότητες γνωστές από την αρχαιότητα και την ελληνική μυθολογία. Συγκεκριμένα, το γένος πήρε το όνομά του από τον σοφό Κένταυρο Χείρωνα, ο οποίος αναφέρεται από τον Όμηρο ως θεραπευτής και γνώστης των βοτάνων.
Εθνοβοτανικές μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι οι κενταύριες έχουν χρησιμοποιηθεί επί μακρόν στη λαϊκή ιατρική για τη θεραπεία γυναικολογικών, πεπτικών και δερματολογικών προβλημάτων ενώ αρκετές βιολογικές έρευνες έχουν επιβεβαιώσει αντιφλεγμονώδη, αντιπυρετική, αναλγητική, επουλωτική, αντιοξειδωτική, αντιβακτηριακή, αντιμυκητιακή και άλλες δράσεις. Το γένος Centaurea περιλαμβάνει είδη εδώδιμα όπως το ελληνικό ενδημικό Centaurea raphanina, καλλωπιστικά όπως η Centaurea cyanus και ζιζάνια όπως η Centaurea solstitialis.
Με την εφαρμογή καινοτόμων μεθόδων επιχειρείται η διαχείριση και διατήρησή τους εντός (in situ), αλλά και εκτός (ex situ) του φυσικού τους περιβάλλοντος. Σε αυτήν την προσπάθεια κομβικό ρόλο θα έχουν οι πολίτες της περιοχής οι οποίοι καλούνται να συμμετέχουν ενεργά με σύγχρονες εφαρμογές στην προστασία της τοπικής βιοποικιλότητας.
